T24 Kültür Sanat
Forensic Architecture, 19 Şubat Hanau İnisiyatifi ve Oury Jalloh Anısına İnisiyatifi’nin düzenlediği Üç Kapı standı, Almanya’daki ırkçı şiddet olaylarını ve yapısal ırkçılığı inceleyerek, farkındalık yaratmayı planlıyor.
Forensic Architecture/Forensis, 19 Şubat Hanau İnisiyatifi ve Oury Jalloh Anısına İnisiyatif tarafından geliştirilen ve 27 Eylül – 28 Aralık 2024 tarihleri ortasında Depo’da ziyarete açık olacak Üç Kapı standı yer alıyor. Ayrıntılı teknik tahlillere dayanan stant, iki ırkçı hücumda polisin ihmalini ve cürüm iştirakini araştırıyor.
19 Şubat 2020: Hanau kentinde göçmen kökenli dokuz kişi çok sağcı bir Alman tarafından öldürüldü, 7 Ocak 2005: Dessau’da Sierra Leone’den gelen bir sığınmacı, biri stantta de ele alınan Hans-Juergen Rose’unki olmak üzere üç açıklanamayan vefatın gerçekleştiği bir polis karakolunda, polis nezaretinde bulunduğu sırada yakılarak öldürüldü.
Hanau, Dessau ve ötesindeki ırkçı terör, kurumlar ve toplumun örtülü, esaslı ve yapısal ırkçılığıyla birlikte değerlendirilmeli.
Üç Kapı standı, her biri bir kapıyla sembolize edilen, Almanya’da gerçekleşen üç farklı ırkçı şiddet olayıyla ilgili üç araştırma etrafında düzenleniyor. Devlete, kamuya ya da bireylere ilişkin farklı alanları birbirinden ayıran ve birbirine bağlayan kapılar yalnızca fizikî objeler değil, birebir vakitte toplumsal kontratlardır. Açık olmaları gerekirken kilitli, kırılıp açılmaları gerekirken kapalı tutulan bu üç kapı, standın merkezinde yer alan toplumsal sistemin başarısızlıklarını temsil ediyor. Stanttaki araştırmalar günümüz Almanyası’nda, azınlıklaştırılmış ve ırkçılığa maruz kalmış topluluklar için devamlı tehdit oluşturan, ırkçı failler, devletin yetersizlikleri ve yapısal ırkçılık üzere daha geniş bir bağlama ışık tutuyor.
İlk kapı, 19 Şubat 2020’de altı kişinin öldürüldüğü Hanau-Kesselstadt’taki Arena Bar’ın acil çıkış kapısını temsil ediyor. Hayatta kalanlar, kilitli olduğunu bildikleri için barın acil çıkışından kaçmaya çalışmadıklarını söylüyor; kapı açık olsaydı daha fazla insanın hayatta kalabileceği böylelikle kanıtlanmış oluyor. Kapı, Almanya‘da ırk ayrımına maruz bırakılmış topluluklara yönelik sistematik çok polisiye uygulamalara bir örnek: görgü şahitleri acil çıkış kapısının, müşterilerin sık sık yapılan baskınlardan kaçmalarını engellemek için, mahallî makamlar ile bar sahibi ortasındaki bir muahedeye bağlı olarak sık sık kilitlendiğini argüman ediyorlar.
İkinci kapı ise failin akından sonra döndüğü konutunun ön kapısı. Polis, taarruzun akabinde geçen beş saat içinde saldırganın konutuna girmeyi başaramıyor. Soruşturma, polisin failleri takip ederken yaşadığı bir dizi başarısızlığa dair şok edici yeni ispatlar ortaya koyuyor.
Üçüncü kapı, Sierra Leone’den gelen sığınmacı Oury Jalloh’un Dessau’da 2005 yılında yanarak öldüğü gözaltı merkezindeki hücreye ilişkin. Hücre kapısında oluşan duman izleri üzerinde yapılan tahliller, kapının yangın müddetince ya da büyük kısmında açık olduğunu gösteriyor. Bu da Oury’nin kendisini gözaltına alan polis memurları tarafından öldürüldüğünü düşündürüyor. Jalloh’un vefatı etrafındaki sorular, birebir polis karakoluyla alakalı açıklanamayan başka iki vefat bağlamında daha acil hale geliyor. Bunlardan Hans-Juergen Rose’un 1997’deki vefatı stantta ele alınan bir öbür olay.
Hanau ve Dessau’da yaşanan olaylar, uzun vadeli toplumsal ve kurumsal şartlara bağlı olarak ortaya çıkan ırkçı şiddet anlarıdır.
|
Fornsic Architecture ve Tahir Elçi’nin öldürülmesi Londra merkezli milletlerarası araştırma şirketi Forensic Architecture, Diyarbakır Barosu’nun talebi üzerine Tahir Elçi’nin öldürülmesiyle ilgili ayrıntılı bir rapor hazırlamış ve Elçi’nin vefatına dair ayrıntıları aydınlatmada kıymetli bir rol oynamıştı. Baro’nun sunduğu deliller, şahit sözleri, olay yerindeki kamera manzaraları, ses tahlilleri ve yerin üç boyutlu dijital modeli üzerinden yapılan incelemeler sonucunda Elçi’yi öldüren kurşunun bölgedeki üç polis memurundan birisinin silahından çıkmış olabileceği sonucunda varılmıştı. |
Üç Kapı standının programı
28 Eylül 2024, 14:30: Proje ortağı kurumlardan temsilciler, Forensis takımı ve 19 Şubat İnisiyatifi ve Ferhat Unvar Eğitim İnisiyatifi iştirakiyle gerçekleşecek açılış paneli.
Serginin 27 Eylül’deki açılışının akabinde, proje ortağı kuruluşların temsilcileriyle bu projeye katılma gayeleri ve beklentileri hakkında bir panel düzenlenecek. Forensic Architecture’dan Robert Trafford ve Forensis’ten Dimitra Andritsou, araştırmalarını nasıl yürüttükleri ve standın ortaya çıkış kıssası hakkında konuşacaklar. Hanau’daki ırkçı cinayetin kurbanlarının aileleri tarafından kurulan iki farklı inisiyatifin temsilcileri, gerçeğe ulaşmak ve benzeri ırkçı atakları önlemek için eğitim programları geliştirme gayretlerini anlatacaklar.
12 Ekim 2024, 14:30: Başak Ertür ve Banu Karaca tarafından, Ayşe Güleç ve Natascha Sadr Haghighian işbirliğiyle düzenlenen NSU Kompleksi’nin estetik yansımaları üzerine yuvarlak masa toplantısı.
Bir Alman neo-Nazi terör kümesi olan Nasyonal Sosyalist Yeraltı Örgütü (Nationalsozialistischer Untergrund) 2000-2007 yılları ortasında Almanya’da dokuz göçmen kökenli kişiyi ve bir polis memurunu öldürmüş, çok sayıda bombalama ve banka soygunu gerçekleştirmiştir. NSU, örgütün etrafında ve içinde gizlenen çok sayıda istihbaratçı muhbire karşın nasıl yıllarca tespit edilemedi? Bu soru, yalnızca hukuk dışı devlet faaliyetlerini değil, tıpkı vakitte algı ve duyu rejimlerini, yani estetik alanını, mekânsal siyasetleri ve hafıza pratiklerini de tahlil etmeyi gerektiriyor. Yuvarlak masa toplantısı, Goldsmiths Centre for Research Architecture’dan akademisyen Başak Ertür, Forum Transregionale Studien’de Telafinin Ötesinde (Beyond Restitution) araştırma projesini yöneten akademisyen Banu Karaca ve Tribünal: NSU Kompleksinin Çözülmesi’nin (Tribunal: Unraveling the NSU Complex) iki organizatörü tarafından yürütülecek: Kassel’den küratör ve eğitimci Ayşe Güleç ile Berlin’de yaşayan sanatçı Natascha Sadr Haghighian.
9 Kasım 2024, 14:30: Avukat Murat Deha Boduroğlu, sanatçı Banu Cennetoğlu, avukat Gülyeter Aktepe ve aktivist Fatma Gül Altındağ ile Türkiye’deki Festus Okey ve Dina (Jeannah Danys Dinabongho Ibouanga) davaları üzerine panel.
Bu aktiflik, Türkiye’de devletin ırkçı cinayetlerin faili ya da işbirlikçisi olarak görüldüğü iki hadiseye odaklanacak. Bu olayların birincisi, Nijeryalı Festus Okey’in 2007 yılında İstanbul Beyoğlu İlçe Emniyet Müdürlüğü’nde polis tarafından öldürülmesidir. İkincisi ise üniversite eğitimi için geldiği Karabük’te ırkçı ve patriyarkal şiddete maruz kalan Gabonlu Dina’nın 2023 yılında öldürülmesidir. Birinci davada avukatların yanı sıra sanatkarlar, ikinci davada ise feministler hakikatin ortaya çıkarılması ve faillerin hesap vermesi için değerli uğraşlar yürüttü. Konuşmacılar, devletin bu cins ırkçı cürümlere karşı tavrını ve bu davalar etrafında canlanan aktivizmin kıymetini tartışacaklar.
14 Aralık 2024, 14:30: Forensic Architecture’ın kurucusu Eyal Weizman ile çalışma sistemleri üzerine söyleşi.