NASA ve Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi (NOAA), ozon katmanının 2066 yılına kadar büsbütün eski haline dönmesini bekliyor. NASA Ozon Araştırma Takımı Lideri Dr. Paul Newman, “2024’teki Antarktika deliği, 2000’li yılların başlarında gördüğümüz deliklere nazaran çok daha küçük” açıklamasını yaptı ve yıllardır gözlemlenen bu güzelleşme sürecinin muhafaza çalışmalarının muvaffakiyete ulaştığını belirtti.
Yine de, 2024 yılında ozon deliği hala ortalama 20 milyon kilometrekarelik devasa bir alanı kapsıyor ve bu, ABD’nin yüzölçümünün yaklaşık üç katına denk geliyor. Ozon deliği açıldığında, daha fazla ziyanlı UVB ışını Dünya’ya ulaşarak kanser ve katarakt üzere önemli sıhhat risklerini artırıyor. Bilim insanları, ozon katmanının doğal kalınlığına dönmesi için daha gidilecek uzun bir yol olduğuna dikkat çekiyor.
Her yıl Antarktika üzerinde ozon tüketen kimyasallar ile soğuk sıcaklıkların bir ortaya gelmesiyle ozon katmanında süreksiz bir delik açılıyor. Daily Mail’de yer alan habere nazaran; NASA ve NOAA, uydu müşahedeleri ve yeryüzünden gönderilen balonlarla bu deliğin boyutunu ve atmosferdeki ozon gazı ölçüsünü ölçerek takip ediyor. Bu yılın Eylül 7 ve Ekim 13 tarihleri ortasında gözlemlenen deliğin boyutları, geçmiş yıllara nazaran daha küçük kaldı. Eylül 28’de en geniş halinde 22,4 milyon kilometrekareye ulaşarak geçen yılki 26 milyon kilometrekarelik boyutun altında kaldı.
Bu güzelleşme, ozon katmanına ziyan veren CFC’lerin (kloroflorokarbonlar) yasaklanmasının akabinde geldi. CFC’ler, geçmişte sprey ve soğutucularda kullanılan insan üretimi kimyasallardı; 1992 yılında yasaklanmalarından bu yana atmosferdeki yoğunlukları azaldı ve bu da ozon katmanının toparlanmaya başlamasını sağladı. Ozonun kendini toparlama sürecinde bir başka kıymetli faktör ise bu yıl Antarktika’da gerçekleşen “ani stratosferik ısınma olayları” oldu. Haziran ayında 15 ve 17 derece Celsius’lik sıcaklık artışları, ozon katmanına ziyan veren soğuk hava akımlarını zayıflatarak ozonun korunmasına katkı sağladı.
Ancak NASA’ya nazaran, ozon katmanı büsbütün düzgünleşmiş olmaktan hala çok uzak. NOAA’nın Global İzleme Laboratuvarı’ndan Dr. Stephen Montzka, “2024 yılı için ozon deliğinin son yıllara nazaran daha az önemli olduğunu görebiliyoruz, lakin ozon katmanı şimdi tam olarak güzelleşmiş değil” diye belirtti.
Bilim insanları, ozon katmanının kalınlığını Dobson ünitesi (DU) ile ölçüyor. 220 DU’nun altındaki ölçümler ozon deliği olarak kabul ediliyor. Bu yıl 5 Ekim’de ölçülen en ince nokta 109 DU ile kaydedildi. 2006 yılında kaydedilen en düşük bedel olan 92 DU’ya nazaran daha kalın olsa da, tekrar de önemli sıhhat riskleri yaratacak kadar ince.
NOAA’dan araştırmacı kimyager Bryan Johnson, 1979’da Antarktika üzerinde 225 DU’luk bir ozon katmanı ölçüldüğünü belirterek, ozonun büsbütün eski düzeyine dönmesi için daha uzun bir güzelleşme süreci gerektiğini ekledi.