Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafındanKanal İstanbul Projesi için onaylanan “Çevresel Tesir Değerlendirmesi (ÇED) olumlu” kararının iptali istemiyle İstanbul 10. Yönetim Mahkemesi’nde açılan dava kapsamında hazırlanan Bilirkişi Kurulu raporu tamamlandı.
Kurulun yaptığı arazi keşiflerinin akabinde Danıştay 6. Dairesi’ne sunulan raporda bakanlığın verdiği “ÇED olumlu” kararı, yapılması öngörülen inşaat faaliyetlerinin yer altı ve yer üstü sularına, hava kirliliğine, arkeolojik sit alanlarına, ulaştırma sistemlerine ve ekolojiye tesiri bakımından değerlendirildi. Bilirkişi Kurulu raporunda, “ÇED olumlu” kararının birçok bahiste “uygun olmadığı” söz edildi.
‘ORMANCILIK VE EKOSİSTEM DEĞERLENDİRMESİ NİTELİKLERİNDEN YOKSUN’
Projenin orman alanlarına olan tesirleri ve kesilecek ağaç sayısının mevcut ekosisteme tesiri üzerine yapılan değerlendirmede “ÇED raporunun orman alanlarını ve orman alanlarını etkileyen başka alanlara tesirde bulunacak olan Kanal İstanbul Projesinin çevresel tesirinin, ormancılık ve ekosistem değerlendirmesi niteliklerinden mahrum olduğu ve bu prestijle ÇED raporunun ‘UYGUN OLMADIĞI’ sonucuna varılmıştır” denildi.
Bilirkişi Kurulu raporunda ayrıyeten tesir alanının projenin genelinde belirsizlik içerdiği ve alanın kıymetlendirilmesine hiçbir formda uygun olmayan bir toprak tahlili çalışması yapılmış olduğu belirtilerek, “İlgili ÇED raporunun teknik ve bilimsel açıdan ‘UYGUN OLMADIĞI’ sonuç ve kanaatine varılmıştır” sözleri kullanıldı.
‘TEK TAHLİLİN KÜLTÜR VARLIĞININ TAŞINMASI OLMASI KABUL EDİLEBİLİR DEĞİL’
Kanal İstanbul’un yaratacağı risklerin kültür varlıklarının korunması konusundaki temel unsurlara uyularak tespit edilmediği vurgulanan Bilirkişi Kurulu raporunda tesirlerin belirlenmesinde kullanılan yolların açıklanmadığı belirtilirken, “Etkiler karşısında getirilen tek tahlilin kültür varlığının taşınması olması ise ilgili mevzuat ve bilimsel temellere nazaran kabul edilebilir bir tahlil değildir” denildi.
Ayrıca, kente ulaşan su yolları, köprüler ve ulaşım kontaklarının kesintiye uğramasının, kültürel süreklilik, kentin içme suyu gereksiniminin karşılanması ve kültürel mirasın korunması konusunda “geri dönülmez” bir tehdit oluşturacağı belirtilen raporda, “ÇED Raporu, bu bahislerde kâfi bilgi ve doküman içermemekte; projenin, Üstün Kozmik Kıymet taşıyan ve insanlığın ortak mirası kabul edilen İstanbul kentinin bütününe nasıl tesir edeceğini tanımlamada yetersiz kalmaktadır” diye belirtildi.
‘EN ÇOK BOZULACAK GÜZERGAH TERCİH EDİLMİŞ’
Kanal İstanbul Projesi için 5 alternatif güzergah belirlendiği tabir edilirken bu alternatifler ortasından seçilen güzergahla ilgili ise şu kıymetlendirme yapıldı:
“Projenin gerçekleştirileceği yer seçiminde alternatif güzergahlar kültürel miras açısından hakikat değerlendirilmemiştir. Tam bilakis en fazla müdahale gerektiren ve bu nedenle de arkeolojik alanlar ve kültür varlıklarının özgünlüklerinin ve bütünlüklerinin en çok bozulacağı bir alternatif tercih edilmiştir.”
‘BAZI BAHİSLERDE UYGUN BİRTAKIM BAHİSLERDE DEĞİL, KARAR MAHKEMENİN’
Raporun sonuç kısmında ise şu sözler kullanıldı:
“Yapılan arazi keşif bulguları, uzmanlık bilgilerimiz vb. konulara dayanarak, ‘Kanal İstanbul projesi’ ÇED Raporunun incelenmesi sonucunda raporun hukuka ve şimdiki ÇED mevzuatı başta olmak üzere ilgili sair mevzuata, kimi uzmanlık alanları için uygun olduğunun anlaşıldığı, birtakım uzmanlık alanları açısından ise uygun olmadığı, buna nazaran, hazırlanan sonuncu ÇED Raporu hakkında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 17.01.2020 tarih ve 5774 sayı ile verilmiş ÇED Olumlu Kararı idari sürecinin iptalini gerektirecek bir konu bulunup bulunmadığı hakkında, takdiri sayın mahkemeye ait olmak üzere iş bu uzman raporu tarafımızdan hazırlanmış ve imza altına alınmıştır.”
‘KURULUN KESİNLİKLE ORTAK GÖRÜŞ OLUŞTURMASI GEREKİYOR’
Bilirkişi Heyeti’nin raporunu hem tarz hem temel tarafından pahalandıran davacı avukatlarından Mehmet Horuş, “İlk olarak Bilirkişi Kurulu raporunda disiplinler ortası görüş farkı var. Danıştay’ın yerleşik içtihatlarına nazaran Uzman Konseyi’nin kesinlikle ortak görüş oluşturması gerekiyor. Bu nedenle usulen uzmanlardan tekrar ek rapor alınması gerekiyor. Gerçekten en son Sinop nükleer davasında yeniden tıpkı Danıştay 6. Dairesi misal çelişkiler nedeniyle Eksper Raporu’nun görüşünü ortaklaştırmasını bozma münasebeti saymıştı. Burada da Sinop nükleer ÇED davasına benzeri bir eksper raporu var” sözlerini kullandı.
‘TESPİTLERE NAZARAN KANAL İSTANBUL PROJESİ YAPILAMAZ’
Davanın temeline ait, “Teknik raporda ekosisteme ait sakıncaların altı çizilmiş durumda” diyen Horuş şunları söyledi:
“Ormanla, biyoçeşitlilikle, deniz ekosistemiyle, arkeolojik sit alanlarıyla ilgili tespit edilen eksiklikler mutlaka Kanal İstanbul Projesi’nin yapılamayacağını ortaya koymuştur. Bu haliyle bile, mevcut uzman raporundaki tespitlere nazaran Kanal İstanbul Projesi yapılamaz. Yargılama sürecindeki bütün usulsüzlüklere karşın Kanal İstanbul’un nasıl bir eko-kırım yaratacağına bir defa daha şahit oluyoruz.”